Cam Cao Phong vươn mình: Khi trái ngọt vùng núi tìm hướng đi mới trên thị trường

Cam – Linh hồn của đất đá vôi

Ẩn hiện giữa làn sương mỏng và những ngọn đồi thoai thoải nơi miền núi Tây Bắc, cam Cao Phong không chỉ là một loại trái cây, mà còn là biểu tượng gắn liền với đất và người Hòa Bình. Được trồng trên nền đất bazan pha đá vôi cùng khí hậu dịu mát, cam nơi đây mang hương vị đặc trưng khó lẫn: vỏ mỏng, múi mọng, vị ngọt thanh. Không lạ gì khi loại quả này từng được tôn vinh là “vàng cam” của vùng núi phía Bắc.

Năm 2014, “Cam Cao Phong” được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý – một bước tiến lớn giúp củng cố thương hiệu và tạo nền tảng cho hoạt động thương mại hóa.

Tuy nhiên, giữa bối cảnh thị trường cạnh tranh gay gắt và nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao, cam Cao Phong đang đối diện với nhiều thách thức – không phải từ chất lượng, mà từ cách tổ chức sản xuất và tiếp cận thị trường.

Rào cản từ chuỗi giá trị rời rạc

Theo bà Vũ Thị Lệ Thủy – Giám đốc Hợp tác xã 3T Nông sản Cao Phong – điểm nghẽn hiện nay nằm ở mô hình sản xuất manh mún, thiếu liên kết, thiếu chuẩn hóa. Dù cam có chất lượng tốt, sản phẩm vẫn thiếu mã QR truy xuất nguồn gốc, công nghệ bảo quản sơ khai, bao bì đơn giản và hình ảnh chưa được đầu tư. Điều đó khiến cam Cao Phong gặp khó khăn khi cạnh tranh với những địa phương có chiến lược bài bản hơn như Sơn La, Hà Giang hay Tuyên Quang.

Bên cạnh đó, số lượng hộ nông dân, hợp tác xã biết tận dụng thương mại điện tử, livestream bán hàng hay xây dựng gian hàng số còn rất ít. Việc thiếu kết nối với hệ thống phân phối hiện đại khiến người trồng cam vẫn phụ thuộc vào thương lái, dễ bị ép giá và mất kiểm soát thị trường.

Hướng đi mới: Xây dựng hệ sinh thái thương hiệu toàn diện

Tỉnh Hòa Bình đang từng bước tái thiết chiến lược phát triển cho cam Cao Phong, bắt đầu bằng các hoạt động xúc tiến thương mại quy mô lớn. Sự kiện như Lễ hội Cam Cao Phong lần thứ 8 và Hội chợ Thương mại – Du lịch 2024 đã thu hút hàng nghìn khách tham quan, tạo hiệu ứng tích cực giúp sản phẩm vươn tầm và tiếp cận thị trường chuyên nghiệp hơn.

Sắp tới, địa phương sẽ triển khai hàng loạt giải pháp như:

Tập huấn kỹ năng bán hàng, marketing số, livestream cho nông dân và hợp tác xã.
Hợp tác với nền tảng số như TikTok, Shopee, Lazada… để mở rộng kênh phân phối.
Tái cấu trúc chuỗi giá trị giữa người trồng, hợp tác xã, doanh nghiệp chế biến và nhà phân phối.
Phát triển sản phẩm chế biến từ cam như tinh dầu, mứt, nước ép để giảm áp lực tiêu thụ theo mùa vụ.
Kết hợp nông nghiệp với du lịch trải nghiệm, đưa du khách vào vườn cam và thưởng thức hương vị nguyên bản của vùng đất Mường.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Hà – Trưởng phòng Quản lý Thương mại, Sở Công Thương Hòa Bình – điều cốt lõi là cam Cao Phong không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp, mà còn mang giá trị văn hóa, là “di sản sống” của địa phương. Việc đầu tư vào công nghệ, truyền thông và định vị thương hiệu là chìa khóa để cam Cao Phong có thể tồn tại và phát triển bền vững.