Quốc hội thảo luận cơ chế đặc thù cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Bảo đảm mục tiêu hoàn thành dự án đúng tiến độ

Sáng 14/2/2025, trong khuôn khổ Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV đã lắng nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về các cơ chế, chính sách đặc thù dành cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) Lê Quang Huy nhấn mạnh sự cần thiết của việc ban hành một số cơ chế, chính sách đặc thù để thúc đẩy tiến độ xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận.

Ủy ban KH,CN&MT lưu ý về thời điểm thông qua Nghị quyết, đề xuất của Chính phủ đưa dự án vào vận hành năm 2030 cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo tiến độ thực hiện. Đồng thời, Chính phủ cần bổ sung thông tin về cơ sở chính trị, pháp lý và chỉ đạo của cấp có thẩm quyền nhằm làm rõ tính cấp thiết của việc ban hành Nghị quyết vào thời điểm hiện tại.

Bên cạnh đó, Ủy ban KH,CN&MT cũng đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội về tính khả thi của việc áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù này sau khi điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án. Ngoài ra, Ủy ban kiến nghị loại bỏ quy định liên quan đến Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) khỏi dự thảo Nghị quyết, nhằm đảm bảo tính chung của cơ chế và tránh ràng buộc khi chủ trương đầu tư chưa được điều chỉnh.

Chỉ định thầu chìa khóa trao tay: Lợi ích và rủi ro

Về cơ chế lựa chọn nhà thầu, một số ý kiến ủng hộ việc áp dụng cơ chế chỉ định thầu chìa khóa trao tay nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án. Tuy nhiên, cũng có quan điểm cho rằng Luật Đầu tư đã quy định về hình thức lựa chọn nhà thầu, do đó không cần thiết đưa nội dung này vào Nghị quyết.

Ủy ban KH,CN&MT đồng tình rằng chỉ định thầu chìa khóa trao tay có thể giúp rút ngắn thời gian triển khai dự án nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ hạn chế cạnh tranh, phát sinh lợi ích nhóm và thiếu minh bạch. Vì vậy, cần có quy định chặt chẽ về điều kiện áp dụng, tiêu chí lựa chọn nhà thầu, cũng như cơ chế giám sát hợp đồng để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.

Cơ chế tài chính và thu xếp vốn

Về phương án tài chính, Chủ nhiệm Lê Quang Huy đề nghị làm rõ các cơ chế đặc thù dành cho EVN và PVN trong dự thảo Nghị quyết. Đồng thời, việc xác định mức vốn đối ứng phải đảm bảo được đánh giá minh bạch, sử dụng hiệu quả và không phục vụ mục đích ngoài dự án.

Một số ý kiến đề xuất cần có quy định cụ thể về hạn mức vay vốn, lãi suất, thời gian hoàn trả và các điều kiện ràng buộc để đảm bảo tính bền vững trong quá trình triển khai dự án.

Đánh giá tác động môi trường và tiêu chuẩn an toàn

Ủy ban KH,CN&MT đề nghị cần đảm bảo quyền tham gia của cộng đồng trong quá trình lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), đặc biệt là những người dân khó tiếp cận Internet. Việc thực hiện ĐTM phải tuân thủ đầy đủ các yêu cầu của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA).

Có ý kiến cho rằng cần tích hợp quy trình đánh giá tác động môi trường, công nghệ và an toàn hạt nhân để giảm bớt thủ tục hành chính. Tuy nhiên, Ủy ban KH,CN&MT khẳng định việc lập, thẩm định và phê duyệt ĐTM là bắt buộc theo Luật Bảo vệ môi trường, cần quy định rõ trong Nghị quyết để tránh hiểu sai.

Kiến nghị về ban hành Nghị quyết

Ủy ban KH,CN&MT đề nghị Quốc hội xem xét và quyết định về việc ban hành Nghị quyết để tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Đồng thời, kiến nghị Chính phủ xin ý kiến cơ quan có thẩm quyền về các cơ chế, chính sách liên quan, đảm bảo thực hiện Nghị quyết theo đúng chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần hoàn thiện các cơ chế, chính sách bổ trợ, bao gồm điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án, sửa đổi Luật Năng lượng nguyên tử và các chính sách đặc thù khác nếu cần.