Tính đến hết tháng 4/2025, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công đạt 15,56% kế hoạch. Dù giá trị giải ngân tăng so với cùng kỳ năm trước, nhưng nhiều vướng mắc vẫn cản trở hiệu quả sử dụng nguồn lực quan trọng này. Bộ Tài chính đang thúc đẩy hàng loạt giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, đẩy mạnh giải ngân, xem đây là động lực tăng trưởng chủ lực trong bối cảnh nền kinh tế đối mặt nhiều thách thức.

Ngân sách chi tăng 15,2%, vốn đầu tư phát triển đạt 128.500 tỷ đồng

Báo cáo từ Bộ Tài chính cho biết, tổng chi ngân sách nhà nước 4 tháng đầu năm ước đạt 595.400 tỷ đồng, tương đương 23,4% dự toán năm và tăng 15,2% so với cùng kỳ 2024. Trong đó, chi đầu tư phát triển đạt khoảng 128.500 tỷ đồng, tương ứng 16,3% kế hoạch; chi trả nợ lãi đạt 36,8% và chi thường xuyên đạt 27,1%.

Ngân sách trung ương cũng đã sử dụng 5.850 tỷ đồng từ nguồn dự phòng. Trong đó, 5.750 tỷ đồng dành cho các nhiệm vụ quan trọng cấp bách của bộ, ngành trung ương; và 108 tỷ đồng hỗ trợ địa phương khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh. Thêm vào đó, hơn 8.300 tấn gạo dự trữ quốc gia được cấp phát cứu trợ dịp Tết và giáp hạt theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Kế hoạch vốn phân bổ đạt hơn 96%, nhưng giải ngân còn chậm

Tổng vốn đầu tư công năm 2025 được Thủ tướng giao là 825.900 tỷ đồng. Các địa phương đã bổ sung thêm 71.700 tỷ đồng, nâng tổng kế hoạch vốn phân bổ chi tiết lên 869.750 tỷ đồng. Tuy nhiên, vẫn còn 27.860 tỷ đồng chưa được phân bổ cụ thể, thuộc 19 bộ, cơ quan trung ương và 22 địa phương.

Tính đến hết tháng 4, tỷ lệ giải ngân đạt 15,56% – thấp hơn so với mức 16,64% của cùng kỳ năm 2024. Dù vậy, về giá trị tuyệt đối, số vốn giải ngân vẫn tăng 16,3%.

Một số địa phương có tỷ lệ giải ngân khá cao, nhưng nhiều đơn vị vẫn chậm tiến độ. Nguyên nhân đến từ cả khách quan lẫn chủ quan, từ quy định pháp lý chưa đầy đủ đến công tác chuẩn bị đầu tư còn yếu.

Hàng loạt rào cản ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư

Nhiều nguyên nhân được chỉ ra:

• Khách quan:

  • Cơ chế chính sách chưa đồng bộ, đặc biệt tại các lĩnh vực như y tế, giáo dục, môi trường – thiếu định mức chi phí tư vấn, quản lý dự án.

  • Luật Đất đai 2024 có hiệu lực nhưng chưa được hướng dẫn cụ thể tại địa phương, gây khó khăn trong giải phóng mặt bằng.

  • Sáp nhập đơn vị hành chính khiến bộ máy tổ chức chưa ổn định, ảnh hưởng đến quy mô, tiến độ dự án.

  • Biến động giá vật liệu xây dựng, nguồn cung hạn chế và thời tiết bất lợi khiến chi phí, thời gian thực hiện tăng.

  • Thu ngân sách địa phương không đạt kỳ vọng, hạn chế nguồn lực đầu tư.

• Chủ quan:

  • Lập kế hoạch vốn chưa sát thực tế, nhiều hồ sơ thủ tục chưa đầy đủ dẫn đến chậm phân bổ, không thể triển khai đấu thầu đúng tiến độ.

  • Việc điều chỉnh kế hoạch vốn kéo dài, chưa đáp ứng quy trình dẫn tới đình trệ tại nhiều bộ, ngành.

Thúc đẩy giải ngân – nhiệm vụ cấp thiết

Để cải thiện tình hình, Bộ Tài chính đang đề xuất các giải pháp:

• Lập kế hoạch giải ngân chi tiết theo tháng, quý.

• Tăng cường giám sát các dự án lớn, kỹ thuật phức tạp.

• Thúc đẩy thu ngân sách địa phương từ đất đai, đảm bảo nguồn vốn đầu tư công.

• Phân cấp rõ ràng, xác định trách nhiệm cụ thể ở từng cấp triển khai.

Trong bối cảnh nền kinh tế cần thêm động lực tăng trưởng, đầu tư công tiếp tục là “đòn bẩy” quan trọng. Thúc đẩy giải ngân không chỉ giúp hồi phục kinh tế mà còn tránh áp lực dồn vốn vào cuối năm, đồng thời sớm đưa công trình vào sử dụng, phát huy hiệu quả đầu tư.