Suy giảm từ các thị trường truyền thống
Theo ông Nguyễn Bá Hải, thời gian gần đây, xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường truyền thống đang có dấu hiệu chững lại. Nguyên nhân đến từ nhiều yếu tố như thiên tai, dịch bệnh, biến động địa chính trị và xu hướng tiêu dùng thay đổi. Điều này tác động đến xuất khẩu không chỉ trong ngắn hạn mà còn cả dài hạn.

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam dựa trên ba trụ cột chính: thu hút đầu tư, xuất khẩu và tiêu dùng nội địa, sự suy giảm xuất khẩu – đặc biệt từ thị trường quen thuộc – là thách thức không nhỏ. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp tái cấu trúc hoạt động, hướng đến các thị trường mới.

Việc chuyển hướng thị trường, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp, đòi hỏi đổi mới sản xuất, nâng chất lượng sản phẩm để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế – từ đó gia tăng năng lực cạnh tranh cho hàng hóa Việt.

Chiến lược xúc tiến thương mại: Mở rộng không gian xuất khẩu

Trong thời gian qua, Cục Xúc tiến thương mại đã phối hợp với các ngành hàng, trung tâm xúc tiến địa phương và hệ thống thương vụ Việt Nam toàn cầu để triển khai loạt hoạt động như: cung cấp thông tin thị trường, kết nối doanh nghiệp với nhà nhập khẩu tiềm năng.

Đặc biệt, xúc tiến tại các thị trường mới và tiềm năng như Nam Mỹ, Bắc Mỹ, Trung Đông, châu Phi và Nam Á đang được đẩy mạnh.

Cục cũng đã hỗ trợ hơn 6.000 lượt doanh nghiệp tham gia kết nối giao thương tại nước ngoài trong năm 2024. Một số hoạt động nổi bật bao gồm:

• Tham gia hội chợ quốc tế.

• Ký kết hợp tác với các nền tảng thương mại điện tử lớn như Amazon, Alibaba để quảng bá sản phẩm Việt.

• Tổ chức chuỗi hội nghị xúc tiến tại 6 vùng kinh tế lớn trong nước nhằm kết nối trực tiếp doanh nghiệp địa phương với đối tác quốc tế.

Ngoài ra, các hội nghị giao ban định kỳ với hệ thống thương vụ nước ngoài và bản tin xuất khẩu giúp doanh nghiệp tiếp cận thông tin, tìm kiếm thị trường mới một cách chủ động.

Khó khăn và giải pháp đồng bộ từ nhiều phía

Một thách thức lớn là chi phí dành cho marketing và mở rộng thị trường của doanh nghiệp hiện rất hạn chế. Do phần lớn sản phẩm xuất khẩu có giá trị gia tăng thấp, biên lợi nhuận mỏng, nên các doanh nghiệp – nhất là vừa và nhỏ – không đủ nguồn lực để đầu tư cho xúc tiến thương mại.

Thêm vào đó, hạn chế trong kỹ năng phân tích thị trường, thiếu thông tin và nhân sự có kinh nghiệm xuất khẩu cũng đang cản trở khả năng mở rộng thị trường.

Về phía cơ quan xúc tiến, hoạt động hiện vẫn dựa trên các đề xuất ngắn hạn theo năm, thiếu chương trình trung và dài hạn để doanh nghiệp chủ động đăng ký tham gia.

Để nâng cao hiệu quả, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan xúc tiến thương mại, hệ thống thương vụ, hiệp hội ngành hàng và chính quyền địa phương. Cùng với đó, sự đồng hành của lãnh đạo các cấp trong các diễn đàn, hội nghị xúc tiến đầu tư – thương mại cũng đóng vai trò thiết yếu.

Doanh nghiệp cần chủ động hơn: Từ thay đổi sản xuất theo tiêu chuẩn xanh, đến xây dựng kế hoạch tài chính và nhân lực rõ ràng. Điều này giúp các cơ quan chức năng dễ dàng tổ chức các hoạt động xúc tiến chuyên sâu phù hợp.

Cuối cùng, hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài cần cung cấp thông tin thị trường một cách có hệ thống, hỗ trợ xác minh đối tác và phục vụ tốt hơn cho các hội nghị giao ban hàng tháng cũng như các hoạt động truyền thông trong nước.