Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp đã bị xử phạt hoặc truy thu thuế do không thực hiện đúng quy định về giao dịch liên kết. Việc thiếu hiểu biết hoặc chủ quan trong quản lý các giao dịch này có thể dẫn đến tổn thất tài chính, ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp và làm gián đoạn hoạt động kinh doanh.

Trong bài viết dưới đây, DVL IPT sẽ giúp bạn hiểu rõ giao dịch liên kết là gì, cách xác định quan hệ liên kết, trách nhiệm thuế, rủi ro và biện pháp phòng ngừa khi giao dịch liên kết. 

Giao dịch liên kết là gì? 

– Theo khoản 22 Điều 3 Luật Quản lý thuế 2019 và Nghị định 132/2020/NĐ‑CP (sửa đổi bởi Nghị định 20/2025/NĐ‑CP), thuật ngữ này được hiểu như sau:

• Là giao dịch kinh tế giữa hai bên có quan hệ liên kết, gồm quan hệ vốn, kiểm soát, quản lý hoặc gia đình.
• Loại hình giao dịch được kiểm soát gồm: mua bán hàng hóa dịch vụ, cho thuê tài sản, vay mượn, giao tài sản, cung cấp dịch vụ tài chính, chuyển nhượng cổ phần…

– Căn cứ pháp lý nêu rõ: doanh nghiệp có giao dịch liên kết cần kê khai, lập hồ sơ xác định giá, tuân thủ nguyên tắc giá thị trường. Mục đích là đảm bảo tính minh bạch, tránh nội bộ lợi dụng mức giá không tương đương để tối ưu hóa lợi ích, gây thất thu thuế.

Tóm lại, giao dịch liên kết chính là những giao dịch nội bộ giữa các bên có quan hệ đặc biệt mà pháp luật yêu cầu quản lý chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả và công bằng thuế.

Cách xác định quan hệ liên kết? 

– Căn cứ Điều 5 Nghị định 132/2020/NĐ‑CP, các bên được coi là liên kết khi đáp ứng một trong các điều kiện sau:

• Một bên tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp trong quản lý, kiểm soát, góp vốn hoặc đầu tư vào bên còn lại; hoặc
• Các bên đều chịu sự điều hành hoặc kiểm soát từ một bên thứ ba. 

– Để xác định quan hệ liên kết, doanh nghiệp cần xác minh:

• Tỷ lệ sở hữu vốn – ví dụ: tham gia góp vốn ít nhất 10% trong một giao dịch vay hoặc 25% khi chuyển nhượng vốn 
• Kết nối về quản lý, ví dụ người điều hành cao cấp hoặc là thành viên hội đồng quản trị.
• Mối quan hệ gia đình như cha mẹ, vợ chồng, con, con dâu, con rể… cũng được xem là yếu tố quan hệ liên kết.

Do đó, để biết doanh nghiệp có giao dịch liên kết là gì, bạn cần kiểm tra cả hai yếu tố:

1. Có phát sinh giao dịch kinh tế cụ thể giữa các bên.
2. Các bên đó có quan hệ liên kết theo quy định trên.

Trách nhiệm thuế khi giao dịch liên kết?

– Trách nhiệm thuế khi có giao dịch liên kết bao gồm:

• Kê khai giao dịch liên kết, khai báo đầy đủ các bên và giao dịch phát sinh trong báo cáo thuế.
• Lập hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết (Transfer Pricing file), nếu không thuộc trường hợp được miễn theo Phụ lục I của Nghị định. 
• Đảm bảo giá giao dịch theo nguyên tắc giao dịch độc lập như quy định tại Điều 3 Nghị định 132/2020/NĐ‑CP: giá phải tương tự giá thị trường nếu giao dịch giữa các bên độc lập.

– Ví dụ thực tế:

• Công ty A và công ty B nằm trong cùng tập đoàn, có giao dịch vay vốn, mua bán hàng hoá… là giao dịch liên kết, A cần lập hồ sơ GDLK nếu sử dụng mức giá vượt so với thị trường.
• Nếu công ty chỉ giao dịch với bên liên kết cũng áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp cùng Việt Nam và không hưởng ưu đãi, có thể được miễn lập hồ sơ theo mục I, II Phụ lục I nhưng vẫn phải khai báo căn cứ miễn. 

– Thực hiện đầy đủ trách nhiệm thuế giúp tránh nguy cơ bị cơ quan thuế ấn định thuế, truy thu thuế, xử phạt hành chính, thậm chí thanh tra, kiểm tra hậu kỳ gây thiệt hại tài chính và uy tín doanh nghiệp.

Rủi ro và biện pháp phòng ngừa cho giao dịch liên kết

– Nếu không hiểu đúng, đủ và kiểm soát tốt giao dịch liên kết, doanh nghiệp sẽ có nguy cơ cao gặp phải một số rủi ro thuế và pháp lý như sau:

• Bị ấn định giá giao dịch liên kết không tương đương: cơ quan thuế có thể điều chỉnh giá, truy thu thuế doanh nghiệp, giảm chi phí được trừ nếu chứng minh giá giao dịch thấp hơn giá thị trường.
• Rủi ro kê khai sai hồ sơ GDLK: sai sót trong lập hồ sơ hoặc thiếu thông tin sẽ dẫn đến việc bị phạt hành chính nặng hoặc bị loại hồ sơ. 
• Rủi ro bị thanh tra, kiểm tra: hơn 60% doanh nghiệp phát sinh giao dịch liên kết bị kiểm tra và có vi phạm xảy ra.

– Các biện pháp phòng ngừa cần thiết:

• Phân tích kỹ quan hệ liên kết và loại giao dịch: xác định rõ khi nào giao dịch đó là liên kết có phát sinh nghĩa vụ thuế liên quan.
• Lập hồ sơ đầy đủ, chính xác và lưu giữ chứng từ hợp pháp theo yêu cầu của Phụ lục I, II, III Nghị định 132 và 20/2025.
• Áp dụng phương pháp xác định giá so sánh độc lập tương đương theo tiêu chuẩn quốc tế (OECD), phù hợp với giá thị trường.
• Kiểm toán nội bộ định kỳ, rà soát giao dịch liên kết hàng năm để cập nhật hồ sơ và chuẩn bị sẵn khi bị kiểm tra.

Tóm lại việc hiểu rõ giao dịch liên kết là gì, đồng thời thực hiện đúng trách nhiệm kê khai và tuân thủ nguyên tắc xây dựng hồ sơ giao dịch liên kết hợp lệ giúp doanh nghiệp hoạt động minh bạch, giảm thiểu rủi ro, tránh xử lý pháp lý và khẳng định uy tín với cơ quan thuế và đối tác. Để đảm bảo tính chính xác và tuân thủ toàn diện, doanh nghiệp rất cần có sự đồng hành từ một đơn vị tư vấn chuyên nghiệp. 

Với mạng lưới đối tác quốc tế rộng khắp và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, DVL IPT luôn sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc:

• Tư vấn chiến lược đầu tư phù hợp với doanh nghiệp có giao dịch liên kết.
• Hỗ trợ xác định yếu tố liên kết trong quá trình lựa chọn địa điểm, ngành nghề, đối tác đầu tư tại khu công nghiệp.
• Tư vấn cơ cấu hợp tác đầu tư nhằm tối ưu hóa hiệu quả và giảm thiểu rủi ro pháp lý trong quá trình vận hành.

Nếu bạn đang có kế hoạch mở rộng đầu tư thông qua mô hình liên kết, hãy liên hệ với DVL IPT để được tư vấn chiến lược đầu tư an toàn, hiệu quả ngay từ bước đầu tiên.

_________________________

Về DVL IPT:

Công ty Cổ phần Xúc tiến Đầu tư và Thương mại DVL IPT (gọi tắt là DVL IPT) là đơn vị thành viên thuộc hệ sinh thái DVL Ventures, được thành lập và vận hành bởi đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực thương mại quốc tế và đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

DVL IPT mang đến giải pháp toàn diện trong lĩnh vực xúc tiến đầu tư và thương mại, bao gồm:

• Xúc tiến đầu tư: Cung cấp dịch vụ quảng bá thông tin các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, nhà xưởng cho thuê; xây dựng tài liệu, ấn phẩm xúc tiến đầu tư…
• Tư vấn đầu tư: Tư vấn địa bàn – hình thức – thủ tục đầu tư; tư vấn mua bán, sáp nhập (M&A) dự án; hỗ trợ phát triển và quản lý dự án….
• Xúc tiến thương mại – du lịch: Hỗ trợ nghiên cứu thị trường và tư vấn lựa chọn thị trường tiềm năng; tổ chức hội chợ, triển lãm, diễn đàn đầu tư, kết nối các đối tác; tư vấn luật, tập quán thương mại quốc gia và quốc tế.
• Xúc tiến và tư vấn chuyển giao công nghệ: Tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật hoạt động nghiên cứu & phát triển sản phẩm công nghệ; hỗ trợ pháp lý, định giá, giám định, đàm phán chuyển giao….
• Dịch vụ giá trị gia tăng: Xây dựng nhà xưởng; cung ứng lao động, dịch vụ logistics; dịch vụ quản lý vận hành khu công nghiệp, cụm công nghiệp; dịch vụ đào tạo kỹ năng…

Vì sao nên chọn DVL IPT?

Với trên 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực FDI, DVL IPT đã và sẽ luôn là đối tác tin cậy của mọi doanh nghiệp, nhà đầu tư trên toàn cầu.

• Nhân sự giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực thương mại quốc tế và đầu tư nước ngoài.
• Có mối liên hệ chặt chẽ với các Bộ ngành và Chính quyền các địa phương tại Việt Nam. 
• Kết nối mạnh mẽ với các Tổ chức quốc tế, Hiệp hội doanh nghiệp trong nước và nước ngoài.
• Có mạng lưới doanh nghiệp, đối tác tin cậy trong nhiều lĩnh vực của nền kinh tế.
• Cơ sở dữ liệu lớn về các khu công nghiệp, nhà xưởng, nhà cung cấp và cơ hội kinh doanh.

DVL IPT – Đồng hành kiến tạo thành công cho nhà đầu tư tại Việt Nam!