Chiều 16/9 tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đã tổ chức phiên họp thẩm tra sơ bộ Dự án Luật Thương mại điện tử. Phiên họp có sự tham dự của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, ông Nguyễn Ngọc Bảo – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, đại diện các cơ quan Quốc hội, một số bộ, ngành, hiệp hội doanh nghiệp và các tổ chức liên quan.
Dự án Luật lần này được coi là bước đi quan trọng nhằm tạo hành lang pháp lý đầy đủ, đồng bộ và hiện đại cho lĩnh vực thương mại điện tử – một ngành đang bùng nổ tại Việt Nam.
Dự thảo Luật bám sát 6 chính sách lớn
Theo báo cáo, Dự thảo Luật Thương mại điện tử gồm 8 chương, 50 điều, bám sát 6 chính sách lớn đã được Chính phủ thông qua. Nội dung tập trung vào:
-
Quy định các loại hình nền tảng thương mại điện tử.
-
Trách nhiệm của các chủ thể tham gia thị trường.
-
Quản lý hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới.
-
Điều chỉnh hoạt động bán hàng qua livestream, tiếp thị liên kết.
-
Quy định đối với mạng xã hội có chức năng thương mại điện tử.
-
Cơ chế phát triển thương mại điện tử xanh, bền vững.
Ông Nguyễn Ngọc Bảo cho biết Ủy ban đã lấy ý kiến từ Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), hiệp hội ngành nghề và doanh nghiệp để đảm bảo dự thảo có tính thực tiễn cao.
Những vấn đề được thảo luận
Đại diện cơ quan thẩm tra, ông Nguyễn Thành Công nhấn mạnh, các nội dung cần tập trung gồm:
-
Sự cần thiết ban hành luật để khắc phục bất cập hiện hành.
-
Tính hợp hiến, hợp pháp và thống nhất trong hệ thống pháp luật.
-
Sự tương thích với cam kết quốc tế của Việt Nam.
-
Quy định thủ tục hành chính, cơ chế thực hiện và tính khả thi.
-
Kỹ thuật lập pháp, kết cấu dự thảo.
-
Các vấn đề mới nổi như: nền tảng tích hợp đa dịch vụ, bán hàng qua livestream, tiếp thị liên kết, mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử.
Thực trạng phát triển và thách thức quản lý
Bà Lê Hoàng Oanh – Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết:
-
Thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng 20-25%/năm, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa.
-
Tuy nhiên, hiện nay lĩnh vực này mới được điều chỉnh qua 2 nghị định, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý.
-
Xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh mới như livestream bán hàng, tiếp thị liên kết, gây khó khăn trong quản lý thuế, bảo vệ dữ liệu cá nhân, chống hàng giả.
-
Thương mại điện tử xuyên biên giới còn nhiều bất cập trong kiểm soát chất lượng hàng hóa, bảo vệ sản xuất trong nước.
-
Yêu cầu phát triển xanh, bền vững và gắn với phân quyền địa phương đòi hỏi phải có luật hóa.
Kinh nghiệm quốc tế
Nhiều quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Liên minh châu Âu đã ban hành luật riêng để quản lý thương mại điện tử. Các luật này tập trung vào:
-
Bảo vệ người tiêu dùng.
-
Công nhận giá trị pháp lý của dữ liệu điện tử.
-
Quy định rõ trách nhiệm của nền tảng và các chủ thể tham gia.
Việt Nam cũng cần ban hành Luật để vừa bảo đảm tương thích quốc tế, vừa thúc đẩy quá trình chuyển đổi số quốc gia.
Những điểm mới nổi bật trong dự thảo
Bà Lê Hoàng Oanh cho biết Dự thảo Luật Thương mại điện tử có 8 điểm nổi bật:
-
Định vị pháp lý các mô hình thương mại điện tử, tăng trách nhiệm nền tảng trong kiểm soát hàng hóa.
-
Mở rộng trách nhiệm với mạng xã hội, nền tảng đa dịch vụ.
-
Quy định về định danh người bán trong và ngoài nước, minh bạch thông tin.
-
Ràng buộc trách nhiệm với hoạt động livestream và tiếp thị liên kết.
-
Yêu cầu nền tảng nước ngoài phải có pháp nhân hoặc đại diện pháp lý tại Việt Nam.
-
Bổ sung trách nhiệm cho các đơn vị cung cấp dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử.
-
Điều chỉnh hợp đồng điện tử, kể cả hợp đồng tự động.
-
Thêm chính sách hỗ trợ thương mại điện tử vùng sâu, vùng xa, doanh nghiệp nhỏ.
Ngoài ra, dự thảo còn cắt giảm 6 thủ tục hành chính, đạt mức giảm 40% so với hiện hành, nhằm giảm gánh nặng cho doanh nghiệp.
Ý kiến đóng góp từ đại biểu
Nhiều ý kiến tại phiên họp khẳng định sự cần thiết ban hành Luật, đồng thời đề nghị:
-
Rà soát để tránh chồng chéo với Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật An toàn thông tin.
-
Làm rõ trách nhiệm của chủ quản nền tảng, đặc biệt trong xử lý hàng giả, hàng kém chất lượng.
-
Quy định cụ thể với thương mại điện tử xuyên biên giới về trách nhiệm thuế, quyền lợi người tiêu dùng và doanh nghiệp Việt.
-
Đảm bảo các quy định phù hợp cam kết quốc tế, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành.
Bộ Công Thương: Cam kết tiếp thu và hoàn thiện
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh:
-
Những góp ý xác đáng sẽ được nghiêm túc tiếp thu để hoàn thiện dự thảo.
-
Thương mại điện tử Việt Nam đang phát triển nhanh, quy mô đứng top 20 thế giới, nhưng quản lý hiện tại chỉ dựa trên hai nghị định, không đủ.
-
Xây dựng luật là quá trình khó, cần vừa ban hành vừa điều chỉnh, tránh rập khuôn nước ngoài.
-
Phạm vi điều chỉnh phải bao gồm cả hàng hóa và dịch vụ, nhưng cần phân định rõ để tránh chồng chéo.
-
Tất cả chủ thể tham gia – từ sàn giao dịch, vận chuyển đến người bán – đều phải có trách nhiệm pháp lý.
-
Dự thảo cần bổ sung cơ chế phối hợp liên ngành, nhất là với lĩnh vực công nghệ, viễn thông, dữ liệu.
Bộ trưởng khẳng định: “Đây là trách nhiệm chính trị và pháp lý của Chính phủ, Bộ Công Thương và cơ quan soạn thảo trước Đảng, Nhà nước và Nhân dân.”
Kết luận phiên họp
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Nguyễn Ngọc Bảo kết luận:
-
Các ý kiến đều đồng thuận rằng việc ban hành Luật Thương mại điện tử là cần thiết, vừa thúc đẩy phát triển, vừa bảo đảm bền vững.
-
Luật cần phân loại rõ từng loại hình thương mại điện tử, gắn trách nhiệm với quy mô hoạt động.
-
Với thương mại điện tử xuyên biên giới, cần quy định rõ về trách nhiệm pháp lý, nghĩa vụ thuế và bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp Việt.
Dự thảo Luật Thương mại điện tử dự kiến sẽ tiếp tục được chỉnh lý, hoàn thiện trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua.
Kết luận
Trong bối cảnh thương mại điện tử ngày càng phát triển mạnh mẽ, việc xây dựng Luật Thương mại điện tử là yêu cầu cấp thiết. Đây sẽ là công cụ quan trọng để bảo vệ người tiêu dùng, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển, đồng thời đảm bảo sự tương thích với luật pháp quốc tế.
Luật được kỳ vọng sẽ giúp thương mại điện tử Việt Nam phát triển bền vững, minh bạch và cạnh tranh lành mạnh, đóng góp tích cực cho mục tiêu chuyển đổi số quốc gia.