Việt Nam – Canada đẩy mạnh hợp tác thương mại nhờ CPTPP và triển vọng từ thị trường tiềm năng

Ngày 6/6/2025, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức hội thảo trực tuyến về xúc tiến thương mại sang thị trường Canada. Sự kiện kết nối các đầu cầu tại Việt Nam và Canada, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp Việt tận dụng các ưu đãi từ Hiệp định CPTPP, cập nhật quy định nhập khẩu và mở rộng thị phần tại quốc gia Bắc Mỹ này.

Canada – thị trường chiến lược trong chuỗi cung ứng Bắc Mỹ

Phát biểu khai mạc, ông Hoàng Minh Chiến – Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại nhấn mạnh: Canada sở hữu nền kinh tế mở, sức mua lớn và tiêu chuẩn tiêu dùng cao. Đây là thị trường quan trọng, đóng vai trò là “cửa ngõ” để doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận sâu hơn vào chuỗi cung ứng Bắc Mỹ. Việc cả hai nước cùng là thành viên Hiệp định CPTPP tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy thương mại song phương thông qua việc cắt giảm thuế quan, mở cửa thị trường và cải cách thủ tục thương mại.

Động lực từ CPTPP và tầm nhìn hợp tác dài hạn

Theo bà Jasmin Wahhab – Trưởng bộ phận Thương mại, Tổng lãnh sự quán Canada tại TP.HCM, quan hệ thương mại Việt Nam – Canada phát triển mạnh sau khi CPTPP có hiệu lực. Bà Trần Thu Quỳnh – Tham tán Thương mại Việt Nam tại Canada, cũng nhận định hai nước có nhiều điểm tương đồng về chính sách thương mại mở, đa dạng hóa nguồn cung, và hợp tác phát triển chuỗi giá trị toàn cầu.

Cùng là thành viên của nhiều FTA, Việt Nam và Canada có thể tận dụng chuỗi cung ứng bổ trợ, không cạnh tranh trực tiếp, để thúc đẩy kết nối đầu tư – thương hiệu – công nghệ. Bà Quỳnh đặc biệt nhấn mạnh: khai thác FTA không chỉ để xuất khẩu, mà còn để xây dựng chiến lược công nghiệp dựa trên sự bổ trợ của hai quốc gia.

Thương mại song phương tăng trưởng tích cực nhưng còn nhiều dư địa

Năm 2024, kim ngạch thương mại hai chiều đạt khoảng 7,2 tỷ USD, trong đó Việt Nam xuất khẩu hơn 6,3 tỷ USD và nhập khẩu gần 0,8 tỷ USD từ Canada. Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ 7 của Canada và là quốc gia ASEAN xuất khẩu lớn nhất sang thị trường này, chiếm gần 45% tổng kim ngạch nhập khẩu từ khu vực.

Các nhóm hàng xuất khẩu chủ lực gồm: dệt may, da giày, đồ gỗ, thủy sản, cà phê, linh kiện điện tử và máy móc thiết bị – được người tiêu dùng Canada đánh giá cao. Ở chiều ngược lại, Canada cung cấp ổn định nông sản công nghệ cao, thực phẩm chế biến, phân bón và nguyên liệu công nghiệp.

Tuy nhiên, theo ông Hoàng Minh Chiến, một phần đáng kể hàng hóa Việt Nam (ước khoảng 4 tỷ USD) vào Canada hiện vẫn đi qua các kênh trung gian đặt tại Mỹ. Mô hình phân phối này dù tận dụng được hệ thống logistics hiện đại nhưng khiến doanh nghiệp Việt khó kiểm soát thị trường, yếu trong xây dựng thương hiệu và giảm giá trị gia tăng.

Ngoài ra, hàng Việt còn hạn chế về chế biến sâu, bao bì, khả năng định vị thương hiệu và độ đồng đều về chất lượng. Điều này khiến nông sản và thực phẩm Việt chưa phát huy hết tiềm năng, trong khi các đối thủ từ Thái Lan, Trung Quốc, Philippines… đang có sự hiện diện rõ rệt tại hệ thống phân phối lớn ở Canada.

Cần thay đổi chiến lược tiếp cận thị trường Canada

Theo bà Trần Thu Quỳnh, nhiều doanh nghiệp Việt vẫn ngại tiếp cận thị trường Canada do khoảng cách địa lý, yêu cầu tiêu chuẩn khắt khe và sức ép giá cả. Thêm vào đó, tỷ lệ sử dụng ưu đãi thuế quan CPTPP còn thấp, mới chỉ đạt 18%. Đây là điểm yếu cần cải thiện để tăng tính cạnh tranh của hàng Việt.

Bà khuyến nghị doanh nghiệp cần:

• Chủ động nghiên cứu đối thủ, nhu cầu và xu hướng thị trường Canada

• Tận dụng thương mại điện tử, đấu giá trực tuyến, nền tảng số để tiếp cận khách hàng

• Đầu tư vào thiết kế bao bì, bảo quản sau thu hoạch, chứng nhận quốc tế như Halal, VietGAP, ISO, GlobalGAP…

• Xây dựng chiến lược định vị thương hiệu và phối hợp chuỗi giá trị

Cùng quan điểm, ông Brian Staples – Giám đốc Dịch vụ Thương mại Canada nhấn mạnh doanh nghiệp Việt cần hiểu rõ quy tắc xuất xứ CPTPP để tận dụng ưu đãi. Khi nắm chắc chuỗi cung ứng, doanh nghiệp có thể xác định rõ xuất xứ để được hưởng thuế suất ưu đãi theo FTA.

Tăng cường liên kết, cùng xây dựng thương hiệu Việt

Bà Thạch Vũ Thùy Linh – Chủ tịch HĐQT Renso Foods, chia sẻ thực tế tại thị trường Canada: Các sản phẩm như phở, nước mắm… thường bị chiếm lĩnh bởi hàng “make in Thailand” hay “make in Hong Kong”, dù đó là thế mạnh của Việt Nam. Nguyên nhân chủ yếu là doanh nghiệp Việt chưa hợp tác để xây dựng thương hiệu chung, thiếu đầu tư đồng bộ về marketing và nhận diện tại thị trường sở tại.

Canada là quốc gia có hệ thống kiểm soát nhập khẩu nghiêm ngặt do chính sách chăm sóc sức khỏe toàn dân, vì vậy, tiêu chuẩn chất lượng và an toàn thực phẩm được đặt lên hàng đầu. Doanh nghiệp muốn vào thị trường cần chủ động kiểm tra tiêu chuẩn sản phẩm và sẵn sàng liên kết theo mô hình chuỗi sản xuất thay vì cạnh tranh riêng lẻ.

Kết nối logistics – đòn bẩy mới cho hợp tác song phương

Ngoài thương mại hàng hóa, bà Trần Thu Quỳnh cho biết kết nối hàng hải giữa Việt Nam và Canada là hướng đi mới, giúp hai nước trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng kết nối Đông Nam Á với Đông Bắc Mỹ. Điều này mở ra triển vọng cho cả ngành vận tải, logistics và nâng tầm vị thế của cả hai quốc gia trong thương mại toàn cầu.