Trung Quốc tăng mạnh nhập khẩu gạo Việt Nam: Tín hiệu khởi sắc cho ngành lúa gạo

Thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam đang ghi nhận những tín hiệu tích cực, đặc biệt là từ thị trường Trung Quốc – một trong ba thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của nước ta.

Xuất khẩu gạo tăng về lượng, giảm về giá trị

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong tháng 5/2025, Việt Nam xuất khẩu khoảng 1,1 triệu tấn gạo, đạt giá trị 573,1 triệu USD. Tính chung 5 tháng đầu năm, tổng khối lượng xuất khẩu đạt 4,5 triệu tấn, trị giá 2,34 tỷ USD, tăng 12,2% về khối lượng nhưng giảm 8,9% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái.

Giá gạo xuất khẩu bình quân trong 5 tháng đầu năm 2025 vào khoảng 516,4 USD/tấn, giảm mạnh 18,7% so với cùng kỳ năm 2024.

Trung Quốc nổi lên là điểm sáng xuất khẩu

Philippines vẫn là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm 41,4% thị phần. Tiếp theo là Bờ Biển Ngà (11,9%) và Trung Quốc với 10,3%.

Đặc biệt, xuất khẩu gạo sang Trung Quốc trong 4 tháng đầu năm 2025 tăng mạnh 83,7% so với cùng kỳ 2024. Trong khi đó, thị trường Philippines giảm 21,8%, còn Bờ Biển Ngà tăng gấp 2,7 lần.

Trong số 15 thị trường lớn nhất, Bangladesh dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng giá trị xuất khẩu, tăng tới 515,6 lần. Ngược lại, Indonesia giảm mạnh nhất với mức sụt giảm 97,9%.

Trung Quốc quay trở lại với nhu cầu gạo Việt Nam

Thị trường Trung Quốc từng đạt đỉnh nhập khẩu gạo Việt vào năm 2017 với giá trị 1 tỷ USD. Tuy nhiên, giai đoạn 2019–2021, xuất khẩu sang nước này suy giảm. Đến năm 2022, Trung Quốc nhập 834.000 tấn, trị giá 423,2 triệu USD. Năm 2023 tiếp tục tăng lên hơn 917.000 tấn, gần 531 triệu USD, nhưng sụt giảm mạnh vào năm 2024.

Từ đầu năm 2025, thị trường Trung Quốc đã nhập gần 362.000 tấn, tăng 114% về lượng so với cùng kỳ năm ngoái. Theo ông Đỗ Hà Nam – Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, Trung Quốc đang tiêu thụ mạnh các loại gạo cao cấp như ST25 và gạo nếp của Việt Nam.

Thị hiếu tiêu dùng chuyển dịch sang gạo nếp

Ông Nguyễn Văn Thành – Giám đốc Công ty TNHH Phước Thành IV (Vĩnh Long) cho biết, giai đoạn 2019–2020 Trung Quốc chủ yếu nhập gạo tẻ. Tuy nhiên, những năm gần đây, gạo nếp trở thành lựa chọn ưu tiên, với sản lượng nhập có năm lên tới 600–700 nghìn tấn, dùng chủ yếu để chế biến bánh. Thị hiếu tiêu dùng hiện ưa chuộng gạo nếp hơn gạo tẻ.

Doanh nghiệp cần chủ động nâng cao chất lượng và thương hiệu

Trung Quốc là thị trường truyền thống với nhiều lợi thế như vị trí địa lý gần, văn hóa ẩm thực tương đồng và nhu cầu tiêu dùng lớn. Tuy nhiên, yêu cầu về chất lượng gạo ngày càng cao.

Ông Nông Đức Lai – Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc nhấn mạnh: Gạo ST được đánh giá cao tại Trung Quốc, nhưng phải đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng, mẫu mã bao bì và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

Gạo chất lượng cao như ST24, ST25 cần kiểm soát kỹ từ thu hoạch đến chế biến, đồng thời đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn GAP nếu muốn thâm nhập bền vững.

Ngoài ra, gạo Việt còn phải cạnh tranh với các đối thủ như Thái Lan và Campuchia – những quốc gia có chất lượng gạo và thiết kế bao bì hấp dẫn.

Chiến lược giữ vững thị phần gạo Việt tại Trung Quốc

Việt Nam hiện cung cấp khoảng 36–37% tổng lượng gạo nhập khẩu của Trung Quốc, giữ vị thế quan trọng. Tuy nhiên, để duy trì và mở rộng thị phần, doanh nghiệp cần:

• Đa dạng hóa hoạt động xúc tiến thương mại

• Tập trung xây dựng thương hiệu gạo riêng biệt, dễ nhận diện

• Tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng và quy trình sản xuất nghiêm ngặt

• Chủ động thích ứng với nhu cầu thị trường như chuyển hướng sang gạo nếp, gạo cao cấp

Nếu làm tốt các yếu tố trên, gạo Việt sẽ tiếp tục giữ vững vị trí tại thị trường tỷ dân này trong năm 2025 và những năm tới.